Ieder van ons legt een weg af. Alleen al door op te groeien. Door tot nieuwe inzichten te komen. Je ontdekt soms dat de wereld tóch anders is dan je eerst dacht. En later, veel later, begrijp je dat in je eerste onrijpe gedachten toch ook een kern van waarheid stak, of een kern van waarde.
De Amerikaanse denker Ken Wilber schreef een hele reeks boeken met het woord ‘integraal’ in de titel. Integrale psychologie, integrale economie, integrale spiritualiteit. Uit de grote tradities van oost en west, van oeroud tot eigentijds, destilleerde hij een ontwikkelingsmodel: mensen en gemeenschappen van alle tijden leggen een route af waarin hun wereldbeeld en zelfbeeld stapsgewijs breder en ruimer wordt.
Maar telkens als je tot nieuw inzicht gekomen bent, heb je de neiging om je af te zetten tegen je vorige inzicht. Om je te schamen voor hoe je toen dacht, of om neer te kijken op degenen die nog steeds zo denken. Terwijl je mensen die een nóg wijder en ruimer wereldbeeld aanhangen dan jij, geneigd bent te wantrouwen of als naïeve dromers te zien. De ontwikkelingsfasen beleven zichzelf dus vaak in tegenstelling tot elkaar. Totdat de fase aanbreekt waarin je inziet dat al die vorige stappen zinvol en waardevol waren ondanks hun beperkingen. Wat in je eerdere beleving tegenover elkaar stond, integreert zich dan tot een zinvol verband. Je kunt het gaan zien als de jaarringen van een boom die allemaal van belang zijn voor het geheel en bijdragen aan de stevigheid van de stam: de meest actuele en meest wijde laag omsluit alle lagen die er eerder waren, en zou zonder die eerdere lagen niet kunnen bestaan.
De fasen of stappen van die route hebben in verschillende methodes elk een kleur gekregen. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt in Spiral Dynamics. Daar kun je testen in welke fase (welke kleur) je jezelf het meeste thuisvoelt.
Die ontwikkeling in fasen of lagen, elk met een kleur: het is een model. Het is een manier om ordening aan te brengen in de dikwijls zo complexe werkelijkheid. Zo’n model kan behulpzaam zijn om dingen zichtbaar te maken en onder woorden te brengen. Je moet wel altijd blijven bedenken dat het ‘maar’ een model is, niet absoluut bedoeld en ook niet als een hiërarchie van beter of slechter, van meer of minder ontwikkeld.
Leren kijken met de bril van de verschillende lagen en die gaan zien als integrale onderdelen van het geheel kan ook helpen om samen te leven in geloofsgemeenschappen en samenlevingsverbanden met werkelijk oog en waardering voor diversiteit aan beleving en opvatting van anderen. Zo kan er gewaardeerde ruimte komen voor inhoud en vorm vanuit verschillende ‘kleuren’.
In deze rubriek wil ik delen wat integrale spiritualiteit voor mij is gaan betekenen. En wie weet biedt het jou de mogelijkheid te ontdekken of deze inzichten en benadering ook voor jou waarde kunnen hebben. In mijn verder verkennen en breder bekend maken van de integrale benadering trek ik veel op met collega ds. Piet van Veldhuizen uit Hendrik-ido-Ambacht. Ik verwijs hier regelmatig naar zijn website
woorden-met-ziel-en-zin. Daar is bijvoorbeeld het niet in de reguliere boekhandel te verkrijgen boek God 9.0 te bestellen dat min of meer een sleutelwerk is in het Nederlandse taalgebied om de integrale benadering te verkennen. Andere boeken en boekjes die Piet en ik noemen zijn ook via de boekhandel – al dan niet online – te verkrijgen.
